|
hurkus
|
 Tanrı beyaz, ezilenler zenci - Ferhat Uludere
Türkiye’nin artık çok fazla tanımadığı yazar Par Lagerkvist, Tanrı ve insan arasındaki ilişkinin hiçbir zaman gerçek bir ilişki olmadığı üzerinden hareket ederek, “Tanrı acımasızdır” derdi ve şöyle devam ederdi: “En insansal olmayan şeydir o. Vahşidir. Apansız vurur insana, tüm zulmünü ortaya çıkartarak. Ya da aşkını. Her şey gelebilir ondan. Tanrısal olan insansal değildir. Yabancıdır, tiksindiricidir, deliliktir o. Uğursuz, tehlikeli ve sakınılmaz.”
Lagerkvist, Tanrı’nın nasıl bir şey olduğunu tanımlarken Jean Genet de onun rengini tahmin etmeye çalışıyordu. Genet’ye göre Tanrı beyazdı. Sadece beyazların Tanrı’sı değil, zencilerin Tanrı’sı da beyazdı. Bu beyaz olmanın nasıl bir şey olduğunu anlamak için Genet’ye göre Zenci’nin, ya da popüler lisanla söylersek, ‘siyah’ın nasıl bir şey olduğunu açıklamak gerekiyor. “Zenciler, sömürgeleştirilmiş topraklarda yaşamış olan, insanla hayvan arası yaratıklardır” diye söze başlıyor ve gerisini şöyle getiriyor Genet: “Politik haklarından ve güçlü bir zorlayıcı sistem dolayısıyla zenginliklerin eşit bir biçimde yeniden dağılımından yoksun kalan insanlardır onlar. Dünyada liberal sistemin neoliberallik boyutuna erdiği günümüzde saflar artık ikiye bölünmüş halde. Tam da bu noktada karşımıza zaten çoktan keşfedilmiş olan ‘beyaz zencilik’ kavramı çıkıyor. Gündelik sömürü sisteminde, ezilen, kullanılan, metalaştırılan, artı değere dönüştürülen, piramidin en altındaki o insanlar bugünün zencileridir. Ekonominin refah düzeyini sağlayan, az masraflı ucuz iş gücünü karşılayan insanlar... Renkleri her ne olursa olsun: Siyah, beyaz, mor, mavi, yeşil, kırmızı...”
İşte buradan baktığımızda Lagerkvist’in dediği yere geliyoruz. “Tanrı acımasızdır”, hatta insana en uzak olan şey de odur... Jean Genet’nin yazdığı ve son dönem Dip Sahne tarafından sahnelenen Zenciler sadece Tanrı’yı değil, ezen ve ezilen ilişkisini sorguluyor.
Daha önce işlenmiş bir cinayeti sahnede beyazlardan kurulmuş egemen sınıf için yeniden canlandırmak zorunda kalan ‘Zenciler’, aslında kendi kararlarını vermek için dünyaya meydan okumaya da kalkar. Oyun boyunca özgürlük ağza alınmayan bir şeydir, çünkü Tanrı’nın bile beyaz olduğu bir dünyada suç işlemek dışında yapacak pek fazla bir şey kalmıyor insana. Hatta fırsat varken Tanrı’nın gölgeleri tecavüz edilip öldürülür, ama bu bir sona götürmez kimseyi, çünkü ondan doğanlar yine egemen sınıfın aynısıdır... Ama Tanrılar yeryüzüne inerse, Zenciler muhakkak onları yok edecektir...
28 Mart’ta prömiyer yapan oyunda Barış Çelikkol, Bedir Bedir, Can Yılmaz, Hakan Dülger, Direnç Dedeoğlu, Emre Çakman, Neslihan Arslan, Nilay Erdönmez, Yeşim Çapanoğlu, Tuğçe Tanış ve Uğur Arslan rol alıyor. Oyunun yönetmeni ise daha evvel Murat Uyurkulak’ın Har adlı romanını sahneye koyan Nilay Erdönmez... Oyunu başarıyla sahneleyen Erdönmez, aynı performansı oyunculuğuyla da gösteriyor. Özellikle ve öncelikle zenciler için yazılmış bu oyunu, beyazlarla hatta onların renklerini değiştirmeden sahneye koymak elbette ayrı bir meziyet ama, böyle olunca oyun gerçekten aynı etkiyi yapıyor mu? Düşünmeden edemiyor insan.
Çünkü oyun boyunca vurgulanan ‘Zenci olmak’ kavramı bir anlamda köleleştirilen bu ırkın bir tiyatro dolusu beyazdan intikam alması gibi de okunabilir. Hatta oyuncuların sıklıkla kendilerinin ‘oyuncu’ olduklarını vurgulaması bir yabancılaştırma efekti değil, rengi yüzünden kabul görmeyenlerin yerini yine bir tiyatro dolusu beyaza kabul ettirme çabasıdır. Ve oyunun başında beyazları eğlendirmek için söz veren bir grup zenci onları bol bol tokatlıyor.
Genel anlamda oldukça başarılı bir şekilde sahneleniyor Zenciler. Genet’nin şiddet, karanlık ve bolca cinsellik içeren dünyası hissediliyor ve bu da bir grup için başarıyla eş anlamlı bir duygu...
Oyun 19 nisanda Kumbaracı50 sahnesinde izlenebilir...
ferhatuludere@gmail.com
Taraf
|
Sitemizde yayınlanan yazılar, yazarlarını bağlar.
