Amerikan Rüyasý ve Suç Dünyasý - Emin Yeðinboy
21 Ocak 2008 09:33 / 1934 kez okundu!
AMERÝKAN GANGSTERÝ Yönetmen: Ridley Scott Oyuncular: Denzel Washington, Russel Crowe, Josh Brolin, Lymari Nadal. Sinema eleþtirmenimiz Emin Yeðinboy bu kez gangsterler dünyasýnýn kapýlarýný aralamýþ bize. Hem yeni bir filmi tanýtmýþ hem de onu diðerler
Yetmiþ yaþýna merdiven dayamýþ Ridley Scott, Oscar adayý olabilecek bir öyküyü daha önce bu ödülü kazanmýþ oyuncular ile iddialý bir þekilde beyaz perdeye yansýtmýþ. Ustaca kotardýðý hýzlý anlatým tekniðiyle üç saate yakýn süren bir öyküyü hiç sýkmadan, akýcý bir þekilde anlatýyor. 1968 Nixon dönemi, Vietnam savaþý tüm þiddetiyle sürüyor. Harlem'den çýkan Frank Lucas (Denzel Washington) Ýtalyan asýllý Amerikalýlar tarafýndan yönetilen uyuþturucu dünyasýna kendi düþündüðü bir yöntemle girer. Aracýlarý ortadan kaldýrarak Uzak Doðu'dan direk aldýðý malý katkýsýz ve ucuz olarak piyasaya sürer. Malýn Amerika'ya sokulmasýný ise Lucas'ýn Vietnam savaþýndaki kuzeni yönetir. Uyuþturucu askeri malzeme taþýyan uçaklarda kah boþ mühimmat kutularýnda, kah þehit asker tabutlarýnda ülkeye sokulur. Zamanla büyüyen piyasa payý Lucas'ý liderler arasýna yükseltir.
Lucas'ýn yükseliþine paralel olarak ise uyuþturucu pazarýnýn belini kýrmaya kilitlenmiþ idealist narkotik memuru Richie Roberts (Russel Crowe) öyküsü devreye girer. Blue Magic adýyla pazarlanan malýn kimin tarafýndan satýldýðýný bulmak, Richie için iþten öte bir ideale dönüþür. Böyle baþarýlý bir pazarlamanýn siyahi bir Amerikalý tarafýndan yapýlmasý alýþýlmýþ bir iþ deðildir. Lucas'ýn gölgede kalmak için sarf ettiði gayret de narkotiðin iþini zorlaþtýrmaktadýr.
Scott tanýdýk bir öyküyü tanýdýk kahramanlar ile fazla bir yenilik çabasýna girmeden kendi sinema dilinde kusursuz anlatýyor. Dönemi yaratmakta gösterdiði detaycýlýðý karakterleri yaratmakta tam olarak baþaramýyor. Denzel Washington'un canlandýrdýðý kötü karakter Lucas'ý daha çok sevdiði, onunla daha fazla ilgilendiði apaçýk. Gangster filmlerinin otuzlu yýllardan bu yana suçu ve suçlularý öne çýkaran tartýþmalý tavrýnýn izinde yürüyor. 1932 de ilk 'Scarface-Yaralý Yüz', kötüyü kahramanlaþtýrmasý nedeniyle çeþitli protestolar ile gösterimden çekilmiþti. Kesilen ve eklenen sahneler ve baþýna eklenen 'bu film ABD'deki çete yönetimini ve hükümetin kayýtsýzlýðýný sergileyip suçlamaktadýr. Peki siz bu konuda ne yapmayý düþünüyorsunuz?' sözleri sonrasý tekrar gösterime girmiþti. Brian De Palma 1983 de yeniden çektiði ‘Scarface’ de Tony Montana'yý kokainman, kibirine yenik düþen zavallý bir karakter olarak çizmesine raðmen Al Pacino'nun olaðanüstü oyunculuðu ile bir mite dönüþüyordu. Coppola bile ‘Baba-Godfather’ sonrasý Mafya’ya özendirmekle suçlanmýþtý. Bu ince dengeyi tutturmak kolay bir iþ deðil. Artýk deðiþen dünya düzeninde kimse kötülüðe karþý bu kadar ahlakçý yaklaþmýyor. O kötülerin her yerde hatta kendilerini idare edenler arasýnda olduðunu biliyor. Denzel Washington bir iþ adamý titizliðinde oynadýðý, fazla göze batmayan patron Lucas yine de soðukkanlýlýkla adam öldürebilen, tekinsiz bir gangster. Scott’un verdiði uzun süreyi iyi kullanarak karakterini mükemmel geliþtiriyor. James Cagney’in canlandýrdýðý gang karakteri, Tony Montana’nýn tersine seyirciye sempatik gelen , samimi bir kanunsuz.
Richie Roberts (Russel Crowe) gangster filmlerinin klasik göze göze diþe diþ polis memuru. Fiyatý olmayan, yaþamýnýn tüm dengesizliðine karþýn hýrsýný adalet daðýtmakla tatmin eden bir narkotikçi. Eski karýsýna çocuðunun velayetini vermemek için mahkeme salonlarýnda mücadele eden, mesai arkadaþlarýnýn çýkarlarýný dürüstlüðüyle rahatsýz eden, okul ve mahalle arkadaþlarýnýn çoðunluðunun kanunsuz yollarda yaþamýný kazandýðý ortamda sistem içinde kalmayý tercih eden bir adam. Özel yaþantýsýný günü birlik iliþkilerle sürdüren yalnýz bir kurt. Sinemada yeni bir Serpico veya Popeye Doyle. Tek eksiði Serpico’yu canlandýran Al Pacino veya ‘French Connection’ da Doyle’u oynayan Gene Hackman kadar bu role yakýþmamasý. Bu durum dinamik performansýna raðmen yönetmen Scott’un filmi onun karakteri üzerine kurmamasýndan kaynaklanýyor. Veya halefleri kadar duygusal davranmadan, silaha sarýlmadan her þeyi daha akýlcý ve kitabýna uygun çözmeyi tercih etmesi seyircinin istediði bir kahraman olmasýný engelliyor. Scott’un Lucas’ý daha çok tercih etmesiyle geçmiþi, onun bu bol kontrastlý yaþamý hakkýnda fazla bilgi edinemiyor seyirci.
Polis teþkilatý içindeki kokuþmuþluðu, Josh Brolin’in canlandýrdýðý Dedektif Trupo liderliðindeki ekip vasýtasýyla anlatan Scott burada hedefi on ikiden vuruyor. Brolin baþarýlý bir performansla öykünün bu bölümünü sýrtlýyor.
Scott’un en fazla es geçtiði ise olaylarýn geçtiði dönemi sadece TV haberleri ve gazete baþlýklarý ile yansýtmasý. Böylesine çalkantýlý, kaotik politik bir döneme ait biraz daha fazla yer ayýrabilirdi. Scott, özenerek Scorsese, Coppola, DePalma izinde bir gangster filmi yapmak istemiþ ve yapmýþ. Onlarýn getirdiklerine her hangi yeni bir söz eklemeden alýþtýðý sinematografide her seyirciyi memnun edecek bir iþ kotarmýþ.
Emin Yeðinboy
