Ýspanya seçimleri ve PODEMOS
21 Aðustos 2015 20:15 / 1856 kez okundu!
Ýspanyol siyasi bilimler profösörü Vicenç Navarro, “Oy kullananlarýn iradesini anlamak için oylarýn sayýsýna bakarsak aþaðýdaki rakamlarý görebiliriz. Kazanýlan oylar bize kimin hükümeti kuracaðýný göstermekle kalmýyor ayný zamanda geleceðe yönelik stratejilerimiz için yol gösteriyor,” diyor. Vicenç’in, Ýspanya’daki yerel ve otonom (özerk bölgeler) seçimleri maddeler halinde sýraladýðý yazýsýnýn özeti þöyle1:
1- Yerel seçimlerde hükümetteki PP (Halkçý Parti) en çok oy toplayan (altý milyonun üstünde) parti oldu ve otonom seçimlerde ayný sonuçlarý elde etmeyi baþardý. Halkçý Parti 15 Avrupa ülkesi içinde kemer sýkma politikalarýný uygulayarak en fazla oy alan parti durumunda. Fakat ayný zamanda 2.5 milyon oyu yerel, 2 milyonu da otonom seçimlerinde kaybetti. Araþtýrýlmasý gereken nokta þudur;: Nasýl oluyor da kazanmaya devam ediyor? Seçimlerde aðýr kayýplara uðradýðý ve seçmen tarafýndan cezalandýrýldýðý açýk ama kazanmaya devam ediyor.
2-PSOE (Ýspanya Sosyalist Ýþçi Partisi) solda hala en büyük partidir. Yerel ve otonom seçimlerde sýrasýyla 688 bin ve 486 bin oy kaybýna uðradý.
3- PP ve PSOE seçmen tarafýndan en çok desteklenen iki partidir (%52). Son yerel seçimlere kýyasla %13 gibi büyük düþüþ gösterdiler ancak ikili parti rejimi (Ýspanya’nýn politik rejimi 1978’den sonra iki partiyle yürütülüyor) Ýspanya’da yaþamaya devam ediyor.
4- Sað partilerin yerel seçimlerdeki toplam oyu 8 753 000, az bir farkla sol oylarý (8 432 000) geçiyor. Aradaki oy farký büyük oranda düþmesine raðmen hala sað partiler lehine devam ediyor.
5-IU (Birleþik Sol) geçen seçimlerle karþýlaþtýrýldýðýnda 382 000 oy kaybetti (Þimdi 1 55 000) hala üçüncü politik güç. Podemos’u durdurmak için saðýn kurdurttuðu Ciudadanos (Vatandaþlar) ise 1 460 000 oy aldý.
6- PP, PSOE ve IU düþüþlerine paralel sað ve solda yeni politik güçler oluþtu. Podemos yerel seçimlerden çok otonom seçimlerde koalisyonlar için büyük çabalar gösterdi ve ülke çapýnda 1 790 000 oyun sahibi oldu. Birçok þehirde birinci parti oldu. Madrid ve Barselona’da diðer sol guruplarla ittifak yaparak seçimleri kazandý. PODEMOS kurduðu ittifaklarý koruyup geliþtirirse yaklaþmakta olan Ýspanya genel seçimlerini kazanabilir.
Katalan seçimleri
7- Demokratik sürecin baþladýðý 1978’den bu yana birçok seçimde olduðu gibi son seçimlerde de Katalan’da Ýspanya’dan farklý bir seçim haritasý oluþtu. PP seçimlerde aðýr yenilgiler alarak beþinci parti oldu. Katalan parti olan CÝU de aðýr seçim yenilgisi aldý.
8-Ýspanya’da üçüncü parti olan saðcý Ciudadanos(Vatandaþlar), Barselona’da oylarýný arttýrmasýna raðmen, Katalan’da ancak altýncý sýrada olabildi.
9-Solda üçüncü parti olan ICV-EUÝA Avrupa parlamentosunda yeþiller gurubunda yer bulan ve medyada ‘Ýnisiyatif’ diye bilinen parti oyunu arttýrdý. PODEMOS’un birinci parti olduðu geniþ koalisyonu, Barcelona en Comu’nun, bu artýþta önemli rolü oldu.
10-Katalan’da seçimlere damgasýný vuran en önemli geliþme PODEMOS’un öncülüðünü yaptýðý Barcelona en Comu’nun kazandýðý büyük baþarý, %25. 21. Baþarý iþçi sýnýfýnýn yaþadýðý Barselona’nýn çevre semtlerinden geldi. Daha önceki seçimlerde buralar PSC ‘in oy depolarýydý.
11- %7.42 oy alan radikal solun baþarýsý bu seçimleri farklý yapan en önemli karakteristik özelliklerinden biridir.
Demokratik dönemin baþladýðý günden (1978) bugüne, hiçbir seçimde bu kadar büyük tarihsel deðiþimler olmadýðý gözlemleniyor.
Profesör Vicenç seçim sonuçlarýný þu noktalarda özetliyor:
1-Seçimler Ýspanya’nýn politik geleceðinin farklý olabileceðini yansýtsa da ülke hala muhafazakâr.
2-Katalan ise tersine sola yöneliyor ve PP artýk bu bölgede tarih oldu.
3-Baðýmsýzlýkçý partilerin mutlak oylarda artýþý görülürken içlerindeki en büyük parti halkýn desteðini kaybetti, bu nedenle baðýmsýzlýkçý hareket zayýfladý.
4-Ýspanya’nýn çok uluslu özelliklerini gerilere çekmeden sosyal sýnýflara yönelen Podemos, iþçi sýnýfýndan ve çalýþan yoksulardan önemli oranda oy kazanmayý baþardý.
5-Barselona’daki kayýplardan dolayý baðýmsýzlýkçýlar zayýfladý fakat egemenlik ciddi oranda güç kazandý. Egemenlik hakký Katalan halkýnýn kimliðinde varlýðýný sürdürüyor. Baðýmsýzlýkçýlarýn tamamý egemenlikçidir fakat tüm egemenlikçiler baðýmsýzlýk istemiyor. Katalan halkýnýn %80’ i özerklik (karar verme hakký) istiyor. Yalnýzca %44’ü baðýmsýzlýktan yana. Barselona en Comu egemenlikçidir fakat baðýmsýzlýkçý deðildir.
6- Tüm sol parti ve gruplarýn Ýspanya çapýnda bir birliðe ihtiyacý var. Ülkede artýk sekterliði ve grupçuluðu karakterize eden ve ayrýlýkçýlýðý bitiren koalisyonlar kurma zamanýdýr. Unutmamak gerekir ki, 1936 faþist darbesi sol içi çatýþma ve bölünmelerden dolayý baþarýya ulaþmýþtý.
7- Engellerin büyük bir bölümü sol radyo ve TV’lerin eksikliðinden kaynaklanýyor. Medya araçlarýnýn PODEMOS’a yönelik saldýrganlýðý bunun en önemli göstergesidir.
8-Devlet ve medyadaki saðýn kontrolü, diktatörlükten demokrasiye geçiþ sürecinde ortaya çýkan ve hala devam etmekte olan güç dengesizliðinden kaynaklanýyor. 15 Mayýs hareketinin (los Ýndignados) dediði gibi, “bir demokrasi var ancak bu demokrasi” deðil.
9- Tüm partileri kapsayan ilerici demokratik bir kültür yaratmak acildir. Ýspanya’nýn her köþesinde anti-faþist þarkýlar söylenmesine raðmen direniþlerde bu þarkýlar söylenmiyor. Önceki nesillerin kavgasýnýn devam ettiðini gösteren bu þarkýlar söylenerek mücadelenin devam ettiðinin altý çizilmeli ve gösterilerde bu þarkýlarla demokrasi, adalet ve özgürlük istemeliyiz.
PODEMOS’un geliþimi ve seçim baþarýlarý2
Profesörün de belirttiði gibi seçimlerde en büyük baþarýya imza atan PODEMOS oldu. Kýsa bir zaman içinde ve yokluktan nasýl böyle bir baþarý elde edilebildi? Bu birçok araþtýrmacýnýn merak konusudur.
Ýspanya ve Avrupa’nýn uygulamakta olduðu politikalara karþý uzlaþmasýz duruþ sergileyen Podemos’un geliþimi Avrupa medyasýnda geniþçe yer aldý. ABD dahil bir çok ülkede yeni sol örgütlenmelere örnek olmaya devam ediyor. Kýsa sayýlacak bir zaman diliminde bu kadar büyük baþarýlara damgasýný vurmuþ olmasý partiyi ilgi odaðý yapýyor.
Yaklaþýk 18 aylýk politik yaþamý olan bu genç ve dinamik hareketin politik evrimini simgeleyen söylemleri hatýrlamakta yarar görüyorum:
17 Ocak 2014 tarihinde kurulmasýndan hemen sonra roteriði býraktý ve seçmene ulaþmanýn kanallarýný buldu. Ýktidarý bencil elitten alýp halka vereceðini yalýn bir dille kamuoyuna anlattý ve inandýrdý.
Politik mücadelesini politik ve ekonomik elite (la casta) karþý yönelten Podemos, kapitalizmi deðil liberalizmi hedef alýyor.
“Onlar bizi temsil etmiyor”, “Hepsi dýþarý!” gibi sloganlarla emekçi yýðýnlarla buluþmayý ve onlarýn diliyle konuþmayý baþardý.
Dolaysýz demokrasiyi politik söyleminin merkezine aldý. Referandumlar, “self determinasyon hakký” (ayrýlma hakký) gibi zengin deneyimlerle demokrasiyi Ýspanyanýn en uç bölgelerine kadar götürdü. Ýnternet aracýlýðýyla dolaysýz demokrasiyi uyguladý. Web sitesini her gün 20 bine yakýn kiþi týklýyor.
Güce karþý direnmeyi bilen ve komünist sol gelenekten gelen karizmatik bir liderin varlýðý. Politik dünyasýný Ýtalyan Marksist Antonio Gramsci ile aydýnlatan yoksul bir aile çocuðu. TV programlarýyla popular olan Ýglesias’ýn, Podemos’tan önce en son yer aldýðý politik örgütlenme Anti-Kapitalist Sol idi.
Kuruluþunda iki çeliþki vardý PODEMOS’un: Bunlardan birincisi, radikal ve faydacý oluþu ve ikincisi yerel örgütlerin önceliði ve tek kiþi yönetiminin varlýðý. Ýlk baþlarda heyecan ve iyimserlik bu zaaflarý örtse de zamanla partide ciddi sorunlara yol açtý.
Solun bazý gruplarýný ideolojik ittifaklarla birleþtirmek yerine demokratik ve ekonomik sorunlar etrafýnda birleþtirmeyi planladý ve baþardý. Bu nedenle Podemos içe dönük bir sol parti olmadý. Sürekli dýþa, topluma yöneldi.
Sýnýflarý deðil çevreciler, feministler, iþsizler ve benzerleri gibi, durumdan hoþnut olmayan sosyal gruplarý örgütlemekle iþe baþladý.
Liberalizmi düþman ilan etti, sosyal demokrat politikalarýn iþlevsizliðini vurguladý ve aþýrý solu baþarýsýz ve kendini beðenmiþlikle suçladý.
Merkez sað Ciudadanos ise Podemos’u durdurmak için kuruldu. Podemos’tan uzak duran ancak sistemden rahatsýzlýk duyan vatandaþlarýn oylarýný toplamayý amaçlýyor. Fakat PODEMOS’un politik söylemlerini kullanmaktan da geri durmuyor.
Kasýmda yapýlacak genel seçimlere kadar PODEMOS’u durdurmak ve hatta bitirmek için egemenler çeþitli taktiklere baþvuracaklar. Fakat ne yaparlarsa yapsýnlar 20. yüzyýlda anti-faþist direniþlerin yükseldiði o topraklarda PODEMOS’un kökleri derinlerde, yükseliþine engel olamayacaklar.
Not:
1 Vicenç Navarro,” Ýspanyol saðý sonunun baþlangýcýnda”, 26 Mayýs 2015, El Publico, Ýspanyolca internet gazetesi
-Vicenç Navarro, Kamu politikalarý ve siyasi bilimler profesörü, Pompeu, üniversitesi, Fabra
2 Yazýnýn bu bölümü benim kiþisel düþüncelerim
Mehmet TAÞ
21.06.2015
Son Güncelleme Tarihi: 25 Aðustos 2015 16:40
