Hurafeler
10 Haziran 2014 20:32 / 1920 kez okundu!
Dinimizde kesinlikle batýl inanýþlara yer yoktur. Bunlar sonradan halk arasýna yerleþmiþ ilim ve mantýk dýþý fikirlerdir. Her yerde olduðu gibi ilimiz dahilinde de bir çok batýl inanýþýn yaygýn olduðu göze çarpmaktadýr. Bunun sebebi olarak da þu hususlarý sýralamak mümkündür. Her þeyden önce daha yakýn zamana kadar batýl diye bilinen Hýristiyan, Ermeni ve Rumlarýn batýl inanç, örf ve adetlerinin halkýmýzýn inanç, örf ve adetlerine karýþmasýdýr. Bugün yaþayan birçok yaþlý ihtiyar insanýmýzýn itiraf ettiði þekilde, halkýmýz ile iç içe yaþayan bu azýnlýklarýn birçok inançlarýnýn birbirine karýþmasý þeklinde olmuþtur.
Ayrýca inancýný tam manasý ile bilmeyen birçok insanýmýz da kendi kendine bazý inanç, örf ve adetler ortaya koymuþtur. Tabi ki; bunun tek sebebi cehalettir. Aslýnda bu insanlarýn niyeti kötü olmamakla beraber bu türlü bir hareket içerisine girmektedirler. Hatta birçoklarýnýn niyeti iyidir, samimidir. Ama temelde milletin inancýna, örf ve adetlerine kötülük yaptýklarýnýn farkýnda deðillerdir. Ýþte bütün bu sebeplerdir ki; aþaðýda sýralayacaðýmýz batýl inanç þekillerini ortaya çýkarmýþtýr. Bunlar genel olarak belirteceðim, bu inançlarýn bir kýsmý batýl olmamakla birlikte büyük çoðunluðu batýl inançlardýr. "Ölüler adýna perþembe akþamý balmumu kokutmak", "Yeni doðan çocuk kýrk günlük oluncaya kadar eve, yeni gelin giremez", "Cuma günü ev temizlenmez", "Tencerenin kapaðýndan yemek yiyince kýsmet kapanýr", "Üst üste kýna yakýlmaz", "Misafir arkasýndan ev süpürülmez", "Gece aynaya bakmak insaný gurbete götürür", "Salý günü iþe baþlamak uðursuzluk getirir".
Doðum yapan kadýna, al basmasýn diye kýrmýzý yazma baðlarlar. Çatýya (Evin damýna) saksaðan konmasý misafir gelmesine dalalet eder. Baykuþ ötüþü uðursuzluk getirir. Ayna kýrýlmasý ve merdiven altýndan geçmek uðursuzluktur. Tilki görülünce uður, baykuþ görülünce uðursuzluk sayýlýr. Gök ay'ýn yeni olduðu hafta yaþ aðaç budanmaz. Baharda batý rüzgârý çok eserse, o yýl kýtlýk olacaðýna inanýlýr. Salý ve cumartesi iþe baþlamak, uðursuzluk sayýlýr. Köpeklerin uzun uzun ulumasý uðursuzluk sayýlýr ve bir kötülüðün geleceðine inanýlýr. Dolu afeti olduðunda yaðan doludan bir evin ilk doðan çocuðunun koynuna katýlýr. Bununla dolunun duracaðýna inanýlýr. Gece giderken önden tilki geçerse uður, tavþan geçerse uðursuzluk sayýlýr. Yeni doðan çocuðun týrnaðý 40 günden önce kesilirse çocuk ölür. Erkeðin þapkasýný giyen kadýn kel kalýr. Dolu yaðarken sacayaðý dýþarýya býrakýlýr. Geceleri týrnak kesilmez, sakýz çiðnenmez. Nazar deðen kiþi için kýbleye bakan kapýnýn eþiðinden kýymýk parçasý alýnarak, üzerlikle birlikte tütsülenir. Ayrýca nazar deðen kiþinin elbisesinden bir parça alýnarak hastaya tütsülenir. Çocuðu olmayanlar yatýrlara giderek kurban keser, dilekte bulunur, bez baðlarlar, mezar taþma taþ sürtmek suretiyle taþýn mezar taþýna yapýþmasý saðlanýr, bununla çocuðunun olacaðýna inanýlýr. Nazar deðen kiþi ardýna bakmadan köyün etrafýnda dolaþtýrýlýr. Süpürgenin insana vurulmasý halinde insanýn hortlak olacaðýna inanýlýr. Düðün sonunda eve gelen gelin, kapýya sürülen balý yalar. Çocuklara ve hayvanlara nazar deðmesin diye nazar boncuðu takýlýr. Salý günü ekmek yapýlmaz, çarþamba günü çamaþýr yýkanmaz. Sarýlýk hastalýðýnda çocuklarýn alýnlarý çizilir ve kanatýlýr. Cuma günü ev süpürülmez, cumartesi günü týrnak kesilmez. Nazar için hayvanlarýn alnýna boncuk ve nal takýlýr.
Her ayýn ilk ve son çarþamba günü bað budanmaz. Gece sakýz çiðnemek, ölü eti çiðnemektir. Gece gazyaðý verilmez. Arife günü iþ yapmak uðursuzluk sayýlýr. Ýki bayram arasýnda düðün yapýlmaz. Evin çatýsýna baykuþ ötmesi, buðday ve arpa çeçleri üzerine havayi (Ölçü birimi) veya diðer ölçü aletlerinin ters kapatýlmasý uðursuzluk sayýlýr. Akþamdan sonra acý ve ekþili yiyecekler yenmez. Gece dikiþ dikilmez. Nazar deðmesinde balmumuna çeþitli þekiller verilir, okunur ve mumun parçalarý hastanýn çeþitli yerlerine yapýþtýrýlýr. Bir parçasý yakýlýp koklatýlýr, bir parçasý da yutturulur. Eþiðe oturulmaz. Cuma günü çamaþýr yýkanmaz. Týrnak cuma günü dýþýnda kesilmelidir. Gece köpek ulumasý o evden cenaze olacaðýnýn belirtisidir. Kuzgun kuþunun havadaki hareketleri uðursuzluk sayýlýr. Evden biri yola gidince, o gün ev süprüntüsü dýþa atýlýrsa bir daha geri dönmez. Soðan kabuðu yakýlýrsa eve þeytanlar dolar.
Ayakta pantolon giyilirse eve kýtlýk gelir. Gece aynaya bakýlýrsa ömür kýsalýr. Hayvanlara nazar deðmemesi için Kur'aný Kerim aðýrlýðýnda su, topraða konmadan hayvanlarýn üzerine serpilir. Hasta olan adamýn üzerinde tuz çevrilir. Tuz patladýðýnda adam iyi olur. Yere uzanmýþ insanýn üstünden atlamakla onun ömrünü alýnýr üstünden atlayana verilir. Nazar deðmemesi için çaltý (maki türü bir aðaç) çekirdeði taþýnýr, nazar olanlar için kurþun dökülür. Ekmek senidi, yerine dik konulmaz, çünkü insanýn baþýna düþman dikileceðine inanýlýr. Kargalarýn ötmesi ölüm haberi olarak deðerlendirilir. Ölülerin ruhuna balmumu yakýlarak tütsü verilir.
Bir hayvan kaybolduðu zaman kurtaðzý baðlanýr. Bununla kaybolan hayvaný kurtlar yemez. Damadýnýn evinde ölen kaynanalarýn cenazesi, kapýdan deðil pencereden çýkacaðýna inanýlýr.
Murat AKKUÞ
10.06.2014
