Iðdýr'da Kadýnýn Yaþamdaki Rolü
07 Nisan 2017 11:42 / 1409 kez okundu!
Iðdýr ve çevresinde kadýna yönelik baskýcý anlayýþlara pek rastlanmaz. Aksine kadýn özgürdür. Kadýn, saygýn bir yere sahiptir. Kadýna el kalkmaz ve kurþun sýkýlmaz. Toplumda saygýn bir yere sahip olan kadýn ayný zamanda kabile ya da aþiret hayatýnda da önemli bir yere sahiptir.
Çok kere, bir aþiret reisi veya aile reisi öldüðünde, kadýn kocasýnýn yerini alýr. Özellikle Kürt yurttaþlarýmýzda kadýn kabile hayatýndaki bütün önemli olaylara katýlabilmekte ve hatta zaman zaman bazý kabilelerin kadýn önderleri de görülmektedir. Çeþitli aþiretlerinde reislik yapmýþ Perihan, Adile, Þemse, Fasla, Fatma Reþ (Kara Fatma) gibi “Hatun”larýn isimleri günümüze kadar gelmiþtir.
Yöremizde birçok insan annesinin adýyla anýlmaktadýr. “Meryem’i oðlu Ahmet, Zeyneb’in Oðlu Salih” gibi. Hatta bazý aþiret isimleri dahi yýllar geçmiþ olsa dahi o aþiretin kadýn reisinin adý aþirete verilmiþtir. Ýlimizdeki “Gýzkan” Aþireti gibi... Bu isim ailenin saygýn ismi olarak öne çýkan kadýnýn adý olan “Gýzê Haným”’dan gelmektedir.
Iðdýr ve yöresinde yönetim bazýnda etkin olan kadýn, ayný zamanda evinin de hanýmýdýr. Aile içinde etkinliði oldukça fazladýr ve fikirleri önemsenir, saygý duyulur. Kadýn ayný zamanda evine baðlý bir yapýya da sahiptir.
Hem yaylacý hem de yerleþik ailelerde kadýn, iþ alanýnda da aktif bir rol almakta ve aile ekonomisine katký sunmaktadýr. Üretimde, birinci derecede etkisi vardýr. Kadýn, ayný anda çok sayýda iþin üstesinden gelmektedir. Evin her günkü iþinden baþka yakacak tedariki, hayvanlarý saðmak, yað, peynir yapmak; þal, kilim, çadýr dokumak, çorap örmek kadýnlara düþer. Tarla iþlerinde de erkekle birlikte çalýþýr. Kadýnýn boþ vakti yoktur; hiç iþi bulunmadýðý vakit iplik büker; kese, bel kuþaðý, saç baðý dokur. Memurdur, idarecidir, Ýþ kadýný olarak Þirket yönetir, iþ yeri çalýþtýrýr v.s…
Toplumumuzda saðlam bir karaktere sahip olan Kadýnlar, kýzlarýný oldukça disiplinli yetiþtirirler. Yöremizin kýzlarý her zaman ciddi ve kendilerinden emindirler. Ýnsanlardan uzak deðil, aksine son derece sosyaldirler.
Kadýnýn kendisine olduðu gibi saçýna da dokunulmaz. Geleneðimizde yer alan üç kýl’a dokunulmaz, “Kadýnýn saçýna, Erkeðin býyýðýna ve atýn kuyruðuna” deyimi atasözü gibi kültürümüze iþlenmiþtir. Kadýnýn kendi gibi saçý da kutludur. Kavgalarda kadýn baþörtüsünü ortaya attý mý kavga sona erer. Kan davalarýnda ise kadýnýn saçý tepsi üstünde geldi mi o kan davasý barýþ ile nihayetlenir. Yöremizde kadýnlarý yücelten yaygýn olarak bilinen atasözlerinden birisi ise “Þêr Þêre Çi Jine Çi Mêre” (Aslan aslandýr. Ha Kadýn Ha erkek) fark etmez” þeklindedir.
Kadýnlar bir toplum için son derce hayat öneme sahiptirler. Ne yazýk ki kadýnýn konumu yeterince anlaþýlamamýþ ve birçok toplulukta kadýn geri plana itilmeye çalýþýlmýþtýr. Yöremizde ise kadýn birçok konuda geri planda durmamýþ ve tutulmamýþtýr. Yaþamýn birçok alanýnda aktif rol oynamaktadýr. Bunun yanýnda günümüzde kadýn yaþamýn her alanýnda olduðu gibi hem kamuda hem de özel sektörde idarecilik yapmaktadýr. Kadýn Iðdýr’da her alanda çalýþarak üretime katký sunmaktadýr.
Nitekim ilimizde Kadýnlar muhtar, Ýl Genel Meclis üyesi, belediye meclis üyesi, Ýþ Kadýný, Dernek baþkaný, Belediye Baþkaný ve milletvekili seçilmeyi baþarmýþlardýr. Bu durum da yöremizde kadýna gösterilen deðerin ve saygýnýn çok bariz göstergelerindendir.
Murat AKKUÞ
07.04.2017, Iðdýr
Son Güncelleme Tarihi: 07 Nisan 2017 11:57
