Tarihi Belgelerde Iðdýr'ýn Kurtuluþu
11 Ocak 2018 19:28 / 1039 kez okundu!
Iðdýr'ýmýzýn düþman iþgalinden kurtarýlýþýnýn 97. yýl dönümünü kutluyoruz. Yeþil Iðdýr'ýmýzýn düþman iþgalinden kurtuluþunun 97. yýlý tüm Iðdýrlýlara ve ülkemize kutlu olsun.
Iðdýr'ýn düþman iþgalinden nasýl kurtulduðunu bilmek için tarihi bilmek gerek. Gelin Iðdýr’ýn bütün kurtuluþ törenlerinde bir subayýmýzýn isimlerini andýðý milli kahramanlar Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey ve Yusuf Aða’nýn kahramanlýklarýna ve tarihimize birlikte bir yolculuk yapalým:
Aþaðýdaki tarihi belgeler Ýstiklal Savaþýmýzýn doðu cephesi komutaný Kazým Karabekir Paþa’nýn anýlarýný yazdýðý “Ýstiklal Harbimiz” adlý kitabýnýn 377’ci ve 378’ci sayfalarýndan alýnmýþtýr. Aþaðýdaki tarihi mektuplarda Ermenilerin Osmanlý ve bünyesinde bulunan tüm Müslüman halklarý katlettiði açýkça belirtilmiþtir. Bu mektuplarý okuduðunuzda Iðdýr'ýn nasýl ve hangi kahramanlar tarafýndan kurtarýldýðýna tanýklýk edeceksiniz.
Ayrýca o tarihlerde Iðdýr’a hakim olan Kürt beylerine müracaat eden Ermeni temsilcisi Baron Haçador Aða’ya, Halen ilimizde torunlarý yaþayan Kürt Beyleri Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey, Hasan Nado Bey ve Yusuf Aða’nýn verdikleri cevap günümüz gençliðinin önünü aydýnlatan, örnek teþkil edecek bir þeref belgesidir. Ermenilerin ele geçirdikleri Türk, Kürt tüm Müslüman Osmanlýyý balta ve süngülerle beþ yýl boyunca katlettiði Kürt beylerinin tarihi mektubunda çok bariz bir þekilde yazýlmýþ. Ermenilerin ihanete çaðrý mektubuna Kürt Beyleri dedelerimizin verdiði cevap birlik ve beraberliðimizin ezeli ve ebedi bir sözleþmesidir.
Onlarýn mücadeleleri her zaman bizlere bu yurdun evlatlarý ve bu topraklarýn sahibi olarak büyük emsal olacaktýr. Kendilerini bir kez daha rahmet ve minnetle yad ediyor, anýlarý önünde saygýyla eðiliyoruz.
Ýþte, Ýstiklal Savaþýmýzýn doðu cephesi komutaný Kazým Karabekir Paþa’nýn anýlarýný yazdýðý “Ýstiklal Harbimiz” adlý kitabýnýn 377’ci sayfasý:
Mektuplar: Ermenilerin Kürtlere müracaatý
Hamit Bey’in, Ali Merze Bey’in ve Ahmet Haso ve Yusuf Bey’in Huzur-ý âlilerine
Zat-ý devletleri ile Hüsn-i münasebet meydana getirmek ve bilumum Kürtlerle hal-i sükûnette ve uhuvvette yaþamak bizim en büyük emel ve maksadýmýzdýr. Zat-ý devletlerinizle biz ergeç nihayet dost ve muhip olacaðýz. Taraf-ý âlinizce de ayný gaye ve fikrin takip edilmekte bulunduðuna kaviyyen ümit varýz. Hangi esbap ve hangi avamil bizi ve sizleri yekdiðerimizden uzak býrakýyor.
Bugün olmazsa yarýn, yarýn olmazsa öbür gün muhakkak dost ve kardeþ olacaðýz. Bu uhuvveti ve ahengi bizzat ve kendi reyimizle husule getirsek tarafeynin her suretle müstefid ve memnun kalacaðý tasavvur buyurabiliyorsunuz. Bizim gayet âlicenap ve asil bildiðimiz Kürt milleti neden dolayý bizimle uzlaþma tarikini tercih edememiþlerdir.
Þu uhuvveti ve biraderliði temin ve takviye etmek üzere bendeleri senelerden beri kesbetmiþ olduðum müþahadat ve tecaribe müsteniden zat-ý devletlerine iþbu tezkereyi yazmaða lüzum gördüm. Kürt Beyleri, Kürt aþairi ve Kürt milletiyle götürülecek bu uhuvvet cephemizde müstahdem umum Ermeni zabitaný ve ümerasý arzu keþ ve amadedir.
Bu satýrlarý anlarý icra kýlýnan meþveret ve mülahazat neticesi olarak zat-ý âlilerine hitab ediyorum. Fikir ve nokta-i nazarlarýnýzý hemen iþ’ar buyurunuz. Þeraitinizi bildiriniz. Bendeniz âlicenap beyler sizlerin ve aþairinizin kaffe-i metalibatýnýzý Ermeni hükümeti namýna temin edebileceðimi arz ediyorum. Sizlerin arzu buyurduðunuz menatýk ve mahallerde yaþamanýzý ve sizlerce icab edecek her türlü suhuletin ibrazýný keza temin ve taahhüt eylerim.
Kürtlerle Ermeniler hiçbir zaman birbirlerinden uzak ve soðuk kalmayacaklardýr, iþte bu maruzatý cidden nazar-ý itibara alýp bir an evvel görüþmek ve mübadele-i efkârda bulunmak üzere münasip bir vaktin ve münasip bir mevkiin zat-ý devletlerince tayin ve bize tebliðini istirham eder ve kemal-i samimiyetle ellerinden sýkarým. Devletlû Hamit Bey, Ali Merze Bey, Ahmet Haso Bey ve Yusuf Bey hazretleri. 30 Aðustos 1919
Dost ve muhibbiniz
Haçador Aða
Ýstiklal Savaþýnýn doðu cephesi komutaný Kazým Karabekir Paþa’nýn anýlarýný yazdýðý “Ýstiklal Harbimiz” adlý kitabýnýn 378’ci sayfasý:
Kürtlerin Cevabý:
Baron Haçador Aða
Mektubunuzu aldým. Ermenilerin aðuþ-ý Ýslamiyet’te pek mes’udane idame-i ha-yat ettikleri sýrada bile yine makasýd-ý asliyeleri uðrunda hafi ve celi her türlü fenalýðý ikadan geri durmamýþlar ve ezcümle bu harpte cepheden müsellahan firarla Rus ordularýna iltihak etmiþlerdir. Bunu inkâr edemezsiniz. Binaenaleyh ihanetleri tamamen ve gaye-i maksatlarý zahire anlaþýlan Ermenilerle Ýslam-Kürt milleti meyanelerinde uzlaþmak imkâný kalmamýþtýr.
Ve beþ seneden beri Ýslamiyet’i mahvetmeye fýrsat buldukça nüfus-ý islamiyeyi þiar-ý insaniyete mugayir bir tarzda balta ve süngülerle katil ve muhadderat-ý Osmaniye’ye tecavüz etmeyi mubah gören Ermenilerle Kürt milleti bir araya gelemez.
Ermenilerin on misline faik olan Kürt milleti Ermeni himayesine giremez ve girmesi imkânsýzdýr. Evet, biz de kan dökülmesine taraftar deðiliz. Fakat cümle-i amaliniz olan nüfus-ý islamiyenin tensiki yolundaki azim ve harekâtýnýzý var kuvvetimizle men edeceðiz. Ermeniler böyle vahþiyane Ýslam nüfusunu katletmekle ihraz-ý ekseriyet edemezsiniz. Böylelikle icra-yý hükümet de hiç edemezsiniz. Bizim sizinle hal-i sükûnette yaþamamýz þerait-i atiye ye baðlýdýr.
1- Sulhün tekerrürüne deðin Ermeniler Aras nehrinin arkasýna yani öbür tarafýna geçmelidir.
2- Iðdýr havalisini tahliye ve Kürt milletine terkeylemelidir.
3- Netice-i sulha kadar hiçbir Ermeni sudan geçmeyecektir. Arzularýyla bu havalide kalacak yerli Ermeniler bizim teþkilat ve emrimize itaat edecektir.
4- Ermeniler içimizde katiyen silah taþýmaya selahiyetli olmayacaktýr. Ve Ermeni askeri sulh ün neticesine kadar bu havaliye gönderilmeyecektir.
5- Aras nehrinin arka cihetinde yani Ermeniler içinde kalan Ýslam kardeþlerimizin hukuku, caný, malý mahfuz kalacaktýr.
6- Bu þerait kabul ve icra kýlýndýðý takdirde tarafeyn taarruz ve tecavüz etmeyecek ve sulhe intizar eyleyecektir.
Ýþte Haçador Aða Nokta-i nazarýmýz ve þeraitimiz altý maddeden ibarettir.
Kabul olunduðu takdirde naire-i harp olunacak, aksi halde tevessü ederek Ýslam milleti ribka-i esaretinizden kurtulmak çarelerine tevessül ve Cenab-ý Hakk’tan nusreti tazarru eyleyecektir. Bu vesile ile mukabeleten ellerinizi sýkarým Haçador Aða cenaplarý. 4 Eylül 1335
Bu Dahi Bu Dahi
Ahmet Haso Bey Yusuf Aða
Aþiret Rüesasýndan Bu Dahi
Hamit Bey Ali Merze Bey
