Öz-merhamet kavramına ilk defa çok sevdiğim psikologlardan biri olan Tara Brach tarafından yazılmış "Radical Acceptance" kitabında rastlamıştım. Sene 2003'tü, ben Amerika'da eğitim gören bir psikoloji öğrencisiydim ve bir Budist olan Brach kitabında bir çoğumuza olanaksız gelen bir konseptten bahsediyordu: kendine merhamet göstermek. Peki öz-merhamet nedir ve kendine acımadan farkı nedir?

 

****

 

KENDİNE MERHAMET GÖSTER AMA KENDİNE ACIMA

 

 

Öz-merhamet kavramına ilk defa çok sevdiğim psikologlardan biri olan Tara Brach tarafından yazılmış "Radical Acceptance" kitabında rastlamıştım. Sene 2003'tü, ben Amerika'da eğitim gören bir psikoloji öğrencisiydim ve bir Budist olan Brach kitabında bir çoğumuza olanaksız gelen bir konseptten bahsediyordu: kendine merhamet göstermek. Peki öz-merhamet nedir ve kendine acımadan farkı nedir?

 

Kendimize acımayı seçtiğimiz müddetçe yaralı çocuk modunda takılıp kalır ve bir türlü sağlıklı yetişkin moduna geçemeyiz. Öz-merhamet (öz-şefkat olarak da kullanılıyor) adından da anlaşılacağı gibi kişinin kendine merhamet göstermesini ifade eder. Öz-merhamet “bireyin kendi acısına karşı açık olması ve ondan duygusal olarak etkilenmesi, ondan kaçınmaması ve onunla olan bağlantısını koparmaması; kendi acısını yatıştırma isteği üretmesi ve kendisini şefkatle iyileştirmesidir” (Neff, 2003b)

 

Acı veren ya da negatif olan durumlarla karşılaştığımızda öz-merhametin üç temel bileşeni ortaya çıkar: (a) Kendine-şefkat- kişinin kendine karşı eleştirel olmaktan çok anlayışlı ve nezaket içinde olması (b) ortak paydaşım- kişinin kendi deneyimlerini bireysel olmak yerine tüm insanların yaşadığı tecrübeler olarak görmesi (c) düşüncelilik- aşırı özdeşleşmeden kaçarak olumsuz duyguların dengede tutulması.(Neff, 2003b)

 

Öz-merhamete sahip bir birey acı çekmenin evrensel bir insani özellik olduğunu bilir. Bir soruna sahip olduğunda dünyada tek acı çeken kişi kendisiymiş gibi davranıp, başına gelenleri dramatize etmez. Sorunlarına serinkanlılıkla ve çözüm odaklı bir şekilde yaklaşır. Öz-merhamet zevkine düşkün olmaktan çok farklıdır. Örneğin "bugün çok stresliyim, tüm gün abur cubur yiyip dergi okumak istiyorum" gibi bir fikir zevk düşkünlüğüne yönelik bir fikirdir. 

 

Öz-merhamete sahip biri stresli olduğunda spor yapmak, bitki çayı içmek gibi daha sağlıklı yöntemlere başvuracaktır. Tabii ki kırk yılda bir abur cubur yiyip, tüm gün dergi okumanın bir zararı yok. Ancak kişi bu tip davranışların öz-merhamet kökenli olduğunu zannedip sık sık bu davranışları sergiliyorsa ortada bir sorun var demektir. Öz-merhamet başlı başına zevkten daha çok kendinin sağlıklı ve iyi olma halini (well-being) arzulamayı içerir (Brach, 2003)

 

Yapılan birçok araştırmada, öz-merhametin kendini kabul etme, yaşamdan alınan doyum, sosyal ilgi, farkındalık, özerklik, kişisel gelişim, mutluluk ve iyimserlik ile pozitif yönde ilişkili olduğu, anksiyete, depresyon, öz-eleştiri, nörotizm, ve nörotik mükemmeliyetçilik ile negatif ilişkili olduğu bulunmuştur (Neff, 2003a, 2003b;)

 

Öz-merhamet konusuna ilerki yazılarımda tekrar yer vereceğim. Ama şimdi hep beraber öz-merhamet sözü vermeye ne dersiniz? Lütfen benimle birlikte tekrarlayın.  

Ben ......

Bugünden itibaren

- Duygularıma saygı göstereceğime...

- Kendime karşı nazik olacağıma...

- İçimdeki acımasız eleştirmenin işine son verip onun yerine kendi kendimin en iyi arkadaşı olacağıma...

- Bedenimi sağlıklı besinlerle, ruhumu da sanatla besleyeceğime...

- Kendimi toksik insanlardan uzak tutacağıma...

- Gün içinde bana iyi gelen aktivitelere mutlaka yer ayıracağıma...

- Kendimi sabote etmekten vazgeçeceğime

- Bir şeyi yapamadığım zaman kendi kendimi yerden yere vurmayacağıma

- İçimden kendime söylediğim sözlerin pozitif olmasına dikkat edeceğime...

- Zaman zaman durup istediğim hayatı yaşayıp yaşamadığımı sorgulayacağıma...

- Mükemmelliyetçilik arayışım yüzünden kendime eziyet etmekten vazgeçeceğime

- Kendimi tam da şu an, olduğum gibi kabul edeceğime...

 

Söz veririm!

 

Rana KUTVAN

03.10.2018
 

Sorularınız için bana rsolaker@gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz. Psikoloji ile ilgili egzersizleri paylaştığım Instagram hesabım @ranakutvan 

Kaynaklar:

Brach,T. (2003). Radical acceptance: Embracing your life with the heart of a Buddha. New York: Bantam Books.

Neff, K. D. (2003b). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3), 223-250.

Neff, K. D. (2003b). Self-compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-102

 

 

Yorumlar
Uyarı
Yorum yazabilmek için üye olmalı ve oturum açmalısınız. Eğer sitemize üye değilseniz buraya tıklayarak hemen üye olabilirsiniz. Eğer üye iseniz oturum açmak için buraya tıklayın.